Минск-22 (Minsk22) – cỗ máy kháng chiến của quân dân miền Bắc
Минск-22, cỗ máy chiến tranh của quân dân miền Bắc
Trong những năm tháng chiến tranh chống Mỹ đầy khốc liệt, khi miền Bắc Việt Nam phải đối mặt với bom đạn khắc nghiệt, máy tính Minsk-22 – một cỗ máy “khổng lồ” – đã âm thầm xuất hiện, đóng góp trực tiếp vào các quyết định chiến lược của quân đội ta. Không ngoa khi nhận định Minsk-22 đã góp phần quan trọng vào chiến thắng của ta trước cường quốc quân sự và công nghệ Hoa Kỳ.
Không chỉ vậy, cỗ máy này còn giúp tái thiết đất nước và đặt nền móng cho sự phát triển công nghệ thông tin tại Việt Nam mà chúng ta đang chứng kiến hôm nay.
Hành trình đưa “Người Khổng Lồ” về miền Bắc
Năm 1968, trong bối cảnh chiến tranh leo thang, Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước Việt Nam đã thực hiện một bước đi táo bạo: mua chiếc máy tính Minsk-22 từ Cộng hòa Belarus thuộc Liên bang Xô Viết. Đây là một trong những máy tính hiện đại nhất của Đông Âu thời bấy giờ, thuộc thế hệ thứ hai với linh kiện bán dẫn kết hợp cơ khí chính xác. Với diện tích đặt máy lên đến 80m², bộ nhớ 4096 ô (khoảng 19KB) và tốc độ tính toán 5.000-6.000 phép tính mỗi giây, Minsk-22 là một kỳ tích công nghệ trong bối cảnh thiếu thốn đủ đường của miền Bắc.
Việc đưa Minsk-22 về Việt Nam không hề dễ dàng. Máy được vận chuyển bằng đường sắt đến ga Yên Viên, và rất may mắn chuyến hàng đến nơi chỉ một ngày trước khi cầu Long Biên bị máy bay Mỹ đánh bom. Sau đó, nó được lắp đặt tại số 39 Trần Hưng Đạo, Hà Nội, dưới sự hỗ trợ của các chuyên gia Belarus. Dù một số linh kiện bị mốc do để lâu, sau khi vệ sinh, máy vẫn hoạt động ổn định với hiệu suất hơn 80%. Để vận hành cỗ máy này, từ năm 1967, một đoàn 5 thực tập sinh Việt Nam đã được cử sang Liên Xô học tập và làm chủ công nghệ. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng này cho thấy tầm nhìn chiến lược của lãnh đạo Việt Nam trong việc tiếp cận công nghệ hiện đại, ngay cả khi đất nước đang chìm trong khói lửa.
Trái tim tính toán thời chiến của miền Bắc
Trong thời chiến, Minsk-22 không chỉ là một “trợ thủ” đắc lực cho các bài toán quân sự và hậu cần. Là chiếc máy tính duy nhất của miền Bắc, nó trở thành trung tâm tính toán cho nhiều ngành, từ quân đội đến kinh tế. Một trong những ứng dụng quan trọng nhất của Minsk-22 là tính toán các bảng bắn cho pháo binh, giúp nâng cao độ chính xác trong các trận đánh. Ngoài ra, máy còn hỗ trợ lập kế hoạch quy hoạch điện, cân đối nguồn than và phân phối phương tiện vận tải, đảm bảo hậu cần cho cả chiến đấu và sản xuất.
Việc vận hành Minsk-22 trong thời chiến là một thử thách lớn. Các kỹ sư phải chuẩn bị bài toán bằng tay trên giấy mẫu, sau đó chuyển thành băng giấy đục lỗ để đưa vào máy. Nếu có sai sót, họ phải dùng dao cạo để khoét lỗ hoặc dán lại, một công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ đến từng chi tiết. Nhu cầu tính toán lớn đến mức máy phải chạy 2-3 ca mỗi ngày, nhiều kỹ sư thậm chí ngủ lại tại Ủy ban để chờ đến lượt. Dưới bom đạn, Minsk-22 vẫn hoạt động không ngừng nghỉ, trở thành biểu tượng của sự kiên cường và khát vọng vượt qua mọi giới hạn. Một sự kiện đầy tính truyền cảm hứng là việc các kỹ sư thiết đặt cho máy tạo ảnh Bác Hồ trên máy in khổ rộng đã gây ấn tượng mạnh mẽ cho người thời bấy giờ.
Công cụ hỗ trợ tái thiết: sửa cầu Long Biên và nhiều công trình lớn
Không chỉ góp phần vào chiến đấu, Minsk-22 còn đóng vai trò quan trọng trong công cuộc tái thiết miền Bắc sau những đợt đánh bom tàn phá. Một ví dụ tiêu biểu là việc sửa chữa cầu Long Biên, tuyến giao thông huyết mạch bị máy bay Mỹ đánh sập một số nhịp. Một nhóm cán bộ từ Trường Đại học Xây dựng, do ông Trần Bình chủ trì, đã sử dụng Minsk-22 để tính toán và đưa ra các phương án sửa chữa. Nhờ khả năng xử lý số liệu lớn và tính toán chính xác, máy đã giúp các kỹ sư chọn được giải pháp kỹ thuật tối ưu, đảm bảo cầu được khôi phục thành công. Ngoài cầu Long Biên, Minsk-22 còn hỗ trợ thiết kế và kiểm tra kết cấu cho nhiều công trình giao thông khác như cầu Hàm Rồng và cầu Thăng Long, góp phần duy trì mạng lưới giao thông trong điều kiện chiến tranh.
Bên cạnh các công trình giao thông, Minsk-22 còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực dân sự khác. Máy đã xử lý các bài toán thống kê, phân tích khí tượng, điều tra dân số và quản lý tài nguyên lâm nghiệp. Những tính toán này không chỉ giải quyết nhu cầu cấp bách mà còn cải tiến cách thu thập và xử lý dữ liệu, tạo tiền đề cho các phương pháp quản lý hiện đại sau này. Trong một đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh, Minsk-22 đã trở thành công cụ không thể thiếu để xây dựng lại từ những đổ nát.
Đặt nền móng CNTT cho Việt Nam XHCN
Là máy tính đầu tiên của miền Bắc, nó đã mở ra một lĩnh vực hoàn toàn mới, đưa công nghệ tính toán hiện đại vào đời sống khoa học và kỹ thuật. Các trường đại học lớn như Đại học Bách Khoa và Đại học Tổng hợp thường xuyên gửi sinh viên đến thực tập tại Phòng Máy tính Minsk-22, hình thành nên thế hệ kỹ sư và chuyên gia CNTT đầu tiên. Khoa Máy tính của Đại học Bách Khoa ngày càng thu hút nhiều sinh viên, trong khi Đại học Tổng hợp phát triển mạnh ngành “Phương pháp tính” nhờ cơ hội tiếp cận thực tế với cỗ máy này.
Việc vận hành Minsk-22 cũng rèn luyện kỹ năng sáng tạo và giải quyết vấn đề cho các kỹ sư Việt Nam. Với những hạn chế về công nghệ như tốc độ chậm và bộ nhớ nhỏ, họ phải cải tiến nhiều khâu, từ lập trình bằng ngôn ngữ máy đến kiểm tra và cập nhật dữ liệu. Dù ban đầu gặp khó khăn, đội ngũ kỹ sư dần làm chủ công nghệ, thậm chí can thiệp vào quá trình vận hành của máy. Những kinh nghiệm này đã trở thành nền tảng quý giá cho sự phát triển của ngành CNTT sau chiến tranh, khi Việt Nam bắt đầu tiếp cận với các thế hệ máy tính hiện đại hơn.
Tinh thần Việt Nam đã biến Minsk-22 thành biểu tượng
Minsk-22 không chỉ là một công cụ kỹ thuật mà còn là biểu tượng của tinh thần vượt khó và khát vọng công nghệ của người Việt. Trong bối cảnh chiến tranh, việc sở hữu và vận hành một cỗ máy hiện đại như vậy là một kỳ tích. Trong khi VNCH được trang bị các dàn máy IBM tối tân và vượt xa về công nghệ, nhưng chính ý chí vượt khó và sáng tạo không ngừng mà các chuyên gia của miền Bắc đã hoàn toàn làm chủ một cỗ máy do nước bạn Liern Xô tạo ra, đẩy giá trị sử dụng của Minsk-22 vượt ra khỏi thiết kế ban đầu của máy.
Ngày nay, khi ngành CNTT Việt Nam đã đạt được những bước tiến vượt bậc, từ các trung tâm dữ liệu hiện đại đến những startup công nghệ sáng tạo, chúng ta không thể quên hạt giống đầu tiên được gieo bởi Minsk-22. Cỗ máy khổng lồ ấy, với tiếng kêu lạch cạch của băng giấy và những phép tính chậm rãi, đã mở ra một kỷ nguyên mới cho đất nước. Đó là câu chuyện về sự khởi đầu, về niềm tin vào sức mạnh của công nghệ, và về tinh thần bất khuất của con người Việt Nam.
#pcvitinhco #vietnamwar #Minsk22 #USSR #retrotech #khoahocmaytinhco #IBM